Kolposkopi muayenesi ağrılı bir işlem değildir. Hasta sanki muayene olacakmış gibi jinekolojik masaya yatar. Kolposkopun ışığıyla önce çıplak göz, sonra
kolposkopun düsük büyütmesi kullanılarak dış genital organ vulva dikkatle incelenir inflamasyon,ülser,kondilom HPV var mı bakılır.

Spekulum vajinaya yerlestirildikten sonra vajina ve rahim ağzı-serviks, akıntı, ülser ve HPV enfeksiyonu açısından küçük büyütmeyle incelenir. Serviks görüntülendikten sonra gerekli görülürse pap smear tekrarlanır. Serviks en küçük büyütmeyle baslanıp giderek artan büyütmelerle incelenir.

Vajina nın üst kısmı ve rahim ağzı incelenirken vainada ve servikseki akıntı mukus ile serum fizyolojikle ıslatılmıs pamukla alınır. Önce serviksteki renk degisiklikleri incelenir. Bu noktada beyaz epitel görülürse buna lökoplaki denir. Ardından yesil filtre ile damar patolojileri arastırılmalıdır. Daha sonra %3-5 ‘lik asetik asit solüsyonu servikse uygulanır ve 60 sn kadar beklenir. Bu sırada anormal epitelyum ‘’acetowhite epitelyum’’ denen gri-beyaz bir görünüm alır. Kolumnar villuslar asetik asit uygulanmasıyla baslangıçta belirgin sekilde büyüyecek daha sonra küçülecek, asetik asitin tekrarlayan uygulamalarıyla tanınmaları zorlaşacaktır. Kolumnar epitel ve skuamöz metaplastik epitelin bileskesi olan skuamo-kolumnar junction bütünüyle görüldügünde, kolposkopik incelene ve muayene muayene yeterli ve tatminkar
demektir.

Serviks kanserlerinin %95’lik bölümü transformasyon zonundan çıkar ve kolposkopinin
yeterli olabilmesi için mutlaka transformasyon zonunun, kolumnar epitelin ve orijinal çok katlı
yassı epitelin görülmesi gerekir. Normal ve anormal alanların keskin sınırları asetobeyaz etki
30-40 sn içinde kaybolduğundan birkaç kez asit uygulanması gerekebilir.

Kolposkopi sırasında asetowhite epitel, punktuasyon ve mozaik görünümü aranır.
Asetowhite lezyon varsa iç ve dıs sınırı kontrol edilir. Yesil filtre ile serviks tekrar muayene edilir.Bu filtre acetowhite epitelin sınırlarını kuvvetlendirecek ve anormal damarların belirlenmesini saglayacaktır.
Bu asamadan sonra rahim ağzı ve üst vajinaya lugol solüsyonu (%1 iyot,%3
potasyum iyodür karışımı) uygulanır. Glikojenden zengin dokuları koyu renkte boyayan Schiller solüsyonu anormal hücrelerde gikojen içerigi az oldugu için bu hücreleri açık renkli alanlar olarak gösterir. Teste göre iyodu tutmayan yani açık renkte kalan alanlar iyot negatif(Schiller pozitif) olarak isimlendirilir. İyodu tutan, yani koyu kahverengi boyanan kısımlar ise iyot pozitif (Schiller negatif) olarak isimlendirilir.

Kolposkopi testi altında süpheli alanlar varsa özellikle en ağır alan atlanmadan biyopsi
alınmalıdır. Biyopsi sayısı lezyonun büyüklügüne göre degisebilir. Kanamayı durdurmak için
pamuk uçlu bir aplikatörle biyopsi bölgesine Monsel solüsyonu veya gümüs nitrat ile basınç
uygulanır